Lò hơi là thiết bị quan trọng trong nhiều ngành sản xuất, nhưng ít ai biết rằng chỉ một lượng nhỏ tạp chất trong nước cấp cũng có thể gây ra hàng loạt sự cố nghiêm trọng: từ đóng cặn, ăn mòn đến rò rỉ và cháy nổ. Nếu không kiểm soát nguồn nước đúng cách, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với tổn thất lớn cả về chi phí vận hành lẫn an toàn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về ảnh hưởng của tạp chất trong nước đến hệ thống lò hơi và cách khắc phục kịp thời.

Tạp chất trong nước cấp và mối nguy tiềm ẩn với lò hơi

Nước cấp cho lò hơi thường chứa nhiều loại tạp chất như khoáng chất, ion kim loại, khí hòa tan, vi sinh vật… mà nếu không xử lý, chúng sẽ trở thành “kẻ thù âm thầm” hủy hoại lò hơi từ bên trong.

1. Cặn khoáng và ion kim loại gây đóng cặn trong ống lò
Các ion như canxi (Ca²⁺), magie (Mg²⁺), sắt (Fe²⁺) dễ kết tủa ở nhiệt độ cao, tạo thành lớp cặn bám cứng trên thành ống lò. Lớp cặn này cách nhiệt, khiến lò tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn, đồng thời khiến ống dễ bị quá nhiệt và nứt vỡ.

2. Oxy và CO₂ hòa tan gây ăn mòn thiết bị
Khí oxy trong nước khi tiếp xúc với bề mặt kim loại sẽ gây phản ứng oxy hóa, làm ăn mòn thân lò, đường ống và van. CO₂ khi kết hợp với nước tạo thành axit nhẹ cũng gây ăn mòn dần dần, đặc biệt ở các mối hàn và khớp nối.

3. Vi sinh vật và bùn hữu cơ gây tắc nghẽn
Nước chưa xử lý kỹ có thể chứa rong rêu, vi khuẩn, tảo… gây hình thành lớp màng sinh học và bùn bám trong ống lò. Theo thời gian, chúng làm giảm tiết diện ống, gây tắc nghẽn và làm giảm hiệu suất truyền nhiệt nghiêm trọng.

>>>Xem thêm: báo giá lò hơi tầng sôi

Các hậu quả khi vận hành lò hơi với nước cấp có nhiều tạp chất

Sử dụng nguồn nước cấp chứa tạp chất trong quá trình vận hành lò hơi không chỉ gây ra sự cố kỹ thuật nhỏ lẻ mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn bộ hệ thống, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ tai nạn lao động và thiệt hại kinh tế lớn. Dưới đây là những hậu quả phổ biến và đáng lo ngại nhất:

1. Giảm hiệu suất truyền nhiệt và tiêu hao nhiên liệu tăng cao
Khi các khoáng chất như canxi, magie trong nước kết tủa, chúng bám dày trên thành ống sinh hơi tạo thành lớp cặn cách nhiệt. Cặn càng dày thì nhiệt càng khó truyền từ buồng đốt vào nước, khiến lò phải tiêu tốn nhiều nhiên liệu hơn để tạo ra cùng một lượng hơi. Theo thống kê kỹ thuật, chỉ cần lớp cáu cặn dày 1mm cũng có thể làm tăng tiêu hao nhiên liệu lên đến 10–15%, gây tổn thất lớn về chi phí năng lượng cho doanh nghiệp.

2. Ăn mòn kim loại và rò rỉ nghiêm trọng
Tạp chất hòa tan như oxy, CO₂, ion clorua… có khả năng ăn mòn thành lò và đường ống theo cơ chế điện hóa học. Ăn mòn làm mỏng dần bề mặt kim loại, tạo ra các điểm yếu mà mắt thường khó phát hiện. Đến một thời điểm, các vị trí này có thể bị nứt hoặc thủng, gây rò rỉ hơi áp suất cao rất nguy hiểm. Rò rỉ không chỉ làm giảm hiệu quả truyền nhiệt mà còn đe dọa an toàn lao động, đặc biệt ở các hệ thống lò hơi công suất lớn.

3. Tắc nghẽn dòng hơi và búa nước
Các tạp chất dạng rắn hoặc bùn hữu cơ có thể tích tụ trong ống dẫn, làm giảm tiết diện ống và cản trở dòng hơi di chuyển. Khi nước ngưng tụ không được xả kịp do tắc nghẽn bẫy hơi hoặc đường ống, hiện tượng “búa nước” (water hammer) có thể xảy ra. Đây là tình trạng dòng nước bị dồn nén bất ngờ, tạo ra xung lực cực mạnh đập vào thành ống, gây rung lắc hệ thống và vỡ ống nếu không xử lý kịp thời.

4. Gia tăng chi phí bảo trì và rút ngắn tuổi thọ lò hơi
Khi hệ thống phải thường xuyên đối mặt với các sự cố như rò rỉ, tắc nghẽn, quá nhiệt do cáu cặn hoặc ăn mòn, chi phí bảo trì và sửa chữa sẽ đội lên rất cao. Doanh nghiệp không chỉ mất tiền để thay thế phụ tùng, mà còn phải dừng sản xuất để khắc phục, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả kinh doanh. Về lâu dài, lò hơi bị hư hỏng sớm và không thể đạt tuổi thọ thiết kế (thường từ 10–15 năm), khiến nhà máy phải đầu tư lại từ đầu, gây lãng phí đầu tư và gián đoạn hoạt động sản xuất.

Biện pháp phòng tránh tạp chất gây hại trong lò hơi

Để đảm bảo lò hơi vận hành an toàn, ổn định và tiết kiệm chi phí, việc kiểm soát tạp chất trong nước cấp là yếu tố then chốt. Dưới đây là những biện pháp phòng tránh quan trọng và hiệu quả đã được áp dụng rộng rãi trong thực tiễn:

1. Sử dụng hệ thống xử lý nước chuyên dụng
Trước khi đưa nước vào lò, cần lắp đặt hệ thống xử lý nước đạt chuẩn công nghiệp. Tùy vào chất lượng nguồn nước, có thể áp dụng các thiết bị như:

• Hệ thống lọc đa tầng: Loại bỏ các tạp chất rắn như cát, sét, phù sa.

• Thiết bị làm mềm nước (softener): Loại bỏ ion canxi, magie – nguyên nhân chính gây đóng cặn.

• Hệ thống RO (thẩm thấu ngược): Loại bỏ đến 95–99% tạp chất hòa tan, bao gồm kim loại nặng, vi sinh vật.

• Khử khí hòa tan: Dùng thiết bị khử oxy hoặc hóa chất khử khí để loại bỏ O₂ và CO₂ gây ăn mòn.

Việc đầu tư ban đầu cho hệ thống xử lý nước có thể tốn kém, nhưng về lâu dài sẽ giảm thiểu chi phí sửa chữa, bảo trì và tăng tuổi thọ lò hơi.

2. Giám sát và kiểm tra chất lượng nước định kỳ
Do chất lượng nước có thể thay đổi theo thời gian và theo mùa, việc kiểm tra định kỳ là cần thiết để đảm bảo hệ thống xử lý vẫn hoạt động tốt. Nên kiểm tra các chỉ số sau:

• Độ cứng tổng

• Độ pH

• Độ dẫn điện

• Oxy hòa tan

• Hàm lượng sắt và silica

Nếu phát hiện chỉ số vượt giới hạn cho phép, cần điều chỉnh thiết bị lọc hoặc bổ sung hóa chất xử lý ngay lập tức.

3. Xả đáy và vệ sinh lò hơi định kỳ
Dù đã xử lý nước, một phần tạp chất vẫn có thể lắng xuống đáy lò hoặc bám trong ống. Do đó, cần xả đáy mỗi ngày, đặc biệt vào cuối ca hoặc khi dừng máy. Ngoài ra, nên súc rửa toàn bộ hệ thống định kỳ 3–6 tháng/lần bằng hóa chất chuyên dụng để làm sạch cáu cặn và cặn bám bên trong.

4. Lắp bẫy hơi và thiết bị xả khí đúng vị trí
Bẫy hơi giúp loại bỏ nước ngưng và khí không ngưng tụ trong đường ống, từ đó ngăn chặn hiện tượng ăn mòn và búa nước. Việc bố trí bẫy hơi ở các điểm thấp và van xả khí ở điểm cao sẽ giúp hệ thống hoạt động trơn tru hơn và tránh sự tích tụ tạp chất không mong muốn.

5. Đào tạo nhân viên và vận hành đúng quy trình kỹ thuật
Cuối cùng, yếu tố con người đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ thống. Nhân viên vận hành cần được đào tạo về nhận diện các dấu hiệu của sự cố do nước bẩn, biết cách kiểm tra và xử lý ban đầu, cũng như tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành – bảo trì – xử lý sự cố.

Kết luận

Nguồn nước cấp tưởng chừng vô hại lại là một trong những yếu tố gây hư hại lò hơi nhanh nhất nếu không kiểm soát tốt. Để đảm bảo vận hành an toàn và tiết kiệm chi phí, doanh nghiệp cần chú trọng xử lý nước kỹ lưỡng ngay từ đầu, đồng thời thường xuyên kiểm tra và bảo trì thiết bị. Nếu bạn đang gặp sự cố nhưlò hơi bị rò rỉ, ăn mòn hoặc cần tư vấn giải pháp phòng ngừa hiệu quả, hãy liên hệ với chuyên gia qua link: http://greenboiler.vn để được hỗ trợ sửa lò hơi bị rò rỉ nhanh chóng và chính xác nhất.