Trong ngành công nghiệp xây dựng và vận hành tòa nhà, việc lắp đặt thang máy không chỉ là một yếu tố quan trọng mà còn đảm bảo tính an toàn và hiệu quả cho người sử dụng. Để đáp ứng những yêu cầu cao cấp này, các tiêu chuẩn lắp đặt thang máy đã được phát triển và áp dụng rộng rãi trong ngành.

1. TCVN 6396-28:2013 – Yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt thang máy

Quy chuẩn TCVN 6396-28:2013, được phát triển và công bố bởi Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam vào năm 2013, là một tài liệu quan trọng về an toàn trong thiết kế và lắp đặt cầu thang máy gia đình. Nó chứa các yêu cầu cần thiết để đảm bảo an toàn cho người sử dụng và người lắp đặt thang máy.

Trong số các tiêu chuẩn về thang máy đã được công bố trước đó, TCVN 6396-28:2013 được coi là một trong những tài liệu quan trọng và không thể thiếu. Nó bao gồm các phần như sau:

• TCVN 6395:2008 áp dụng cho thang máy điện, với các yêu cầu về an toàn trong cấu tạo và lắp đặt.
• Quy định TCVN 6396-2:2009 (EN 81-2:1998) áp dụng cho thang máy thủy lực, đặt ra điều kiện an toàn cho cả cấu tạo và lắp đặt.
• TCVN 6396-3:2010 (EN 81-3:2000) đề cập đến thang máy chở hàng và động cơ thủy lực, với các quy định an toàn cho cả cấu tạo và lắp đặt.
• TCVN 6396-28:2013 (EN 81-28:2003) đề cập đến báo động trong tình huống khẩn cấp cho thang máy chở người và chở hàng kèm người.
• TCVN 9396-58:2010 (EN 81-58:2003) áp dụng cho tất cả các loại thang máy, đề cập đến kiểm tra và thử nghiệm độ chịu lửa để đảm bảo an toàn.
• TCVN 6396-70:2013 (EN 81-70:2003) đặc biệt chỉ rõ về khả năng tiếp cận của con người đối với thang máy.
• TCVN 6396-71:2013 (EN 81-71:2005/Amd 1:2006) tập trung vào vấn đề bảo vệ thang máy khỏi phá hủy.
• TCVN 6396-72:2010 (EN 81-72:2003) đề cập đến an toàn trong thiết kế và lắp đặt thang máy chữa cháy.
• TCVN 6396-73:2010 (EN 81-73:2005) đề cập đến trạng thái của thang máy trong trường hợp hỏa hoạn.
• TCVN 6396-80:2013 (EN 81-80:2003) đưa ra yêu cầu cải thiện độ an toàn của thang máy đang được sử dụng trên thị trường.

>>>> Tham khảo: Thang máy kính sang trọng | Kích thước & Lợi ích lắp đặt

2.TCVN 5744: 1993 – Yêu cầu an toàn trong lắp đặt và sử dụng

TCVN 5744: 1993, về “Yêu cầu an toàn trong lắp đặt và sử dụng thang máy”, được ban hành từ rất sớm vào năm 1993, trong thời kỳ mà thang máy vẫn chưa phổ biến ở Việt Nam như ngày nay. Mặc dù điều đó, tiêu chuẩn này đã điều chỉnh một số quy định về việc lắp đặt thang máy, đặc biệt áp dụng cho các loại thang máy chở người hoặc chở hàng kèm người.

Các nội dung chính của tiêu chuẩn được tóm tắt như sau:

• Đối với thang nhập khẩu hoặc liên doanh trong nước: Chỉ ra các điều kiện an toàn khi lắp đặt thang máy (Phần 1, Quy định chung; mục 1.2; trang 1,2 theo tiêu chuẩn an toàn trong lắp đặt và sử dụng thang máy TCVN 5744 : 1993).
• Chỉ ra một số yêu cầu về kỹ thuật và đảm bảo an toàn đối với những đơn vị lắp đặt thang máy (Phần 1, Quy định chung; mục 1.3; trang 2,3 theo tiêu chuẩn an toàn trong lắp đặt và sử dụng thang máy TCVN 5744 : 1993).
• Nêu rõ những điều kiện nhằm đảm bảo an toàn trong quá trình lắp đặt thang máy (Phần 2, Lắp đặt; trang 3-5 theo tiêu chuẩn an toàn trong lắp đặt và sử dụng thang máy TCVN 5744 : 1993).
• Nêu ra những quy tắc nghiệm thu thang máy sau khi quá trình lắp đặt thang máy hoàn tất (Phần 2, Lắp đặt; mục 2.4; trang 5-7 theo tiêu chuẩn an toàn trong lắp đặt và sử dụng thang máy TCVN 5744 : 1993).
• Quy định về vấn đề sử dụng thang máy (Phần 3, Sử dụng thang máy; trang 7, theo tiêu chuẩn an toàn trong lắp đặt và sử dụng thang máy TCVN 5744 : 1993).

3. TCVN 5866: 1995 – Cơ cấu an toàn cơ khí

TCVN 5866:1995, về “Cơ cấu an toàn cơ khí”, được thông qua và ban hành vào năm 1995, áp dụng cho tất cả các loại thang máy được phân loại trong quy chuẩn TCVN 5744:1993.

Quy chuẩn này đề cập đến các điều kiện đảm bảo an toàn cho một số loại cơ cấu cơ khí trong thang máy như: Bộ khống chế vận tốc cabin, cơ cấu hãm bảo hiểm cabin, giảm chấn cabin và khóa tự động cửa tầng.

Dưới đây là một số nội dung cơ bản về an toàn của cơ cấu cơ khí trong TCVN 5866:1995:

• Yêu cầu đảm bảo an toàn cho bộ khống chế vận tốc cabin (đối trọng) của thang máy. (Mục 1)
• Điều kiện an toàn đối với cơ cấu hãm bảo hiểm của cabin thang máy (đối trọng). (Mục 2)
• Yêu cầu cơ bản nhằm đảm bảo an toàn cho cơ cấu giảm chấn và cữ chặn của cabin (đối trọng) thang máy. (Mục 3)
• Yêu cầu đảm bảo an toàn trong cấu tạo và lắp đặt thang máy, áp dụng cho khóa tự động cửa tầng thang máy. (Mục 4)

4. TCVN 6904: 2001 – Phương pháp thử các yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp

Quy chuẩn TCVN 6904:2001, được ra đời và áp dụng phổ biến từ năm 2001, đề cập đến một loạt phương pháp thử độ an toàn trong quá trình cấu tạo và lắp đặt của thang máy, đặc biệt áp dụng cho dòng thang máy dẫn động bằng điện, như quy định trong TCVN 6395:1998.

Dưới đây là các phương pháp thử được nêu trong quy chuẩn này và áp dụng cho thang máy dẫn động bằng điện trong các tình huống cụ thể như sau (trích dẫn từ tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 6904:2001, Mục 1, Phạm vi áp dụng):

• Thử độ an toàn sau khi lắp đặt trước khi đưa vào sử dụng.
• Tiến hành thử độ an toàn của thang máy sau khi hoàn tất quá trình cải tạo, sửa chữa trung tu và đại tu.
• Thử thách độ an toàn của thang máy sau khi đã khắc phục xong sự cố tai nạn nghiêm trọng vừa xảy ra.
• Kiểm tra độ an toàn của thang máy ngay sau khi thang máy hết thời hạn sử dụng.
• Tiến hành kiểm tra độ an toàn thang máy khi có yêu cầu từ các cơ quan quản lý về an toàn lao động.

5. TCVN 6905: 2001 – Phương pháp thử các yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt

TCVN 6905:2001, về “Phương pháp thử các yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt”, cũng được ban hành vào năm 2001, song song với TCVN 6904:2001 bởi Bộ Khoa học và Công nghệ. Quy định này cũng đề cập đến các phương pháp thử độ an toàn của thang máy trong các tình huống cụ thể, nhưng đối tượng áp dụng là dòng thang máy động cơ thuỷ lực, được phân loại rõ trong quy chuẩn TCVN 6396 ban hành năm 1998.

Do đó, nội dung quy định của TCVN 6905:2001 tương tự như TCVN 6904:2001, nhưng chú trọng vào các phương pháp thử độ an toàn của dòng thang máy động cơ thuỷ lực, thay vì dòng thang máy dẫn động bằng điện như trong TCVN 6904:2001.

6. TCVN 6396: 1998 Thang máy thuỷ lực – Yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt

TCVN 6396:1998, về “Thang máy thuỷ lực – Yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt”, là một quy chuẩn đặc biệt dành cho dòng thang máy động cơ thuỷ lực, có phương di chuyển là phương thẳng đứng hoặc nghiêng nhưng không vượt quá 15 độ so với phương thẳng đứng.

Trong quy chuẩn này, được quy định rõ một số điều kiện để đảm bảo an toàn về cấu tạo và lắp đặt của thang máy, nhằm hạn chế các tai nạn đáng tiếc trong quá trình vận hành thang máy chở hàng và chở người. (Tham khảo từ tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 6396:1998, mục 1, Phạm vi áp dụng)

Sau này, quy chuẩn này đã bị thay thế bởi TCVN 6395, ban hành vào năm 2008, quy định chi tiết hơn về các điều kiện đảm bảo an toàn của thang máy.

Các điều kiện đảm bảo an toàn trong TCVN 6396:1998 áp dụng cho các bộ phận sau:

• Giếng thang
• Buồng máy
• Buồng puli
• Cửa tầng
• Cabin và đối trọng
• Bộ phận dẫn hướng và treo ray
• Một số yêu cầu về khoảng cách an toàn trước, trong và sau khi quá trình lắp đặt hoàn tất và chính thức đưa vào vận hành thang máy.
• Thiết bị an toàn cơ cấu cơ khí trong thang máy
• Máy dẫn động điện và động cơ thuỷ lực trong thang máy
• Các thiết bị điện sử dụng trong thang máy.

7. Quy chuẩn thang máy gia đình TCVN 6395:2008

Quy chuẩn TCVN 6395:2008 về “Thang máy gia đình” được ban hành nhằm thay thế TCVN 6395:1998, được ra đời bởi Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

TCVN 6395:2008 là sự phát triển và kế thừa từ TCVN 6395:1998, đồng thời dựa trên tiêu chuẩn quốc tế EN 81-1 ban hành năm 1998. Nội dung của quy chuẩn này tập trung vào việc đảm bảo an toàn về cấu tạo và quá trình lắp đặt của thang máy. (Tham khảo từ TCVN 6395:2008, mục Lời nói đầu, trang 4)

TCVN 6395:2008 áp dụng cho các loại thang máy sử dụng động cơ điện, di chuyển thẳng đứng hoặc nghiêng không quá 15 độ so với phương thẳng đứng, được phân loại trong quy chuẩn TCVN 7628 ban hành năm 2007 (Tham khảo mục 1, Phạm vi áp dụng; trang 5 theo TCVN 6395:2008). Nội dung cơ bản của quy chuẩn này không thay đổi nhiều so với năm 1998, vẫn bao gồm các bộ phận như sau: (Tham khảo phần Mục lục, trang 3 theo TCVN 6395:2008)

• Giếng thang
• Buồng máy
• Buồng puli
• Cửa tầng
• Cabin và đối trọng
• Hệ thống treo ray và định hướng thang máy
• Một số yêu cầu về khoảng cách an toàn trước, trong và sau khi hoàn tất quá trình lắp đặt và đưa vào sử dụng chính thức.
• Thiết bị an toàn trong cơ cấu cơ khí thang máy
• Máy dẫn động điện và các động cơ thuỷ lực của thang máy
• Các thiết bị sử dụng điện trong thang máy

Tóm lại, tiêu chuẩn lắp đặt thang máy đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn, hiệu suất và độ tin cậy của hệ thống thang máy. Việc tuân thủ và áp dụng các tiêu chuẩn này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là một cam kết về sự an toàn và chất lượng dành cho người sử dụng. Chỉ khi các tiêu chuẩn này được thực hiện đầy đủ và chính xác, thì sự an tâm và tin tưởng của cộng đồng người sử dụng thang máy mới được đảm bảo.